“We hebben nog heel grote stappen te zetten voor we echt kunnen spreken van een renovatiegolf.” Aan het woord Staf Aerts: geboren Duffelaar, Vlaams Parlementslid voor Groen en daar de energiedeskundige binnen de partij. Dat laatste beschouwde hij trouwens als een compliment. Het Vlaams Parlementslid volgde Stekr in zijn eigen regio Rivierenland. Achteraf maakte hij graag tijd voor een gesprek.

Vanwaar de interesse om een dag mee te volgen bij Stekr?

“Omdat we in het Vlaams Parlement heel veel praten over renoveren en dat het een gigantische uitdaging is. Het renovatieritme moet maal dertig en zeker als we de klimaatambities van de Vlaamse regering zelf willen realiseren. De energiehuizen komen dan heel vaak aan bod: als stimulans naar de gemeentebesturen om er werk van te maken maar ook naar de inwoners om hen te begeleiden bij het zo goed en slim mogelijk renoveren. Dan is het maar logisch dat ik de afstand tussen het Vlaamse halfrond als regelgever en de praktijk bij de energiehuizen wil verkleinen en een dag meeloop.”

Gids ons door jouw voormiddag.

“Ik ben vanochtend begonnen met een gesprek met jullie collega’s Jente en Nadine die mee instaan voor het energieloket in Bonheiden. Eerst hebben ze me al hun bekommernissen meegegeven en ook de uitdagingen waar het energiehuis voor staat. Zo kwam er bv. naar boven dat de gehanteerde software voor energieleningen erg veel tijd vraagt voor alle gegevens in te verwerken. Tijd die de energiehuizen niet hebben. Versterking en efficiëntie van de energiehuizen gaan hand in hand. Dan is die software zeker iets om aan te pakken en dat neem ik zeker mee naar het Vlaams Parlement om de bevoegde minister te bevragen.”

“Maar evengoed is er het debat over voor wie de energiepremies zijn. Zijn ze voor mensen die het nodig hebben of voor mensen die het eigenlijk niet nodig hebben maar zo wel gestimuleerd worden? En hoe gaan we daar dan mee om, hoe zetten we de middelen in voor wie ze het meeste nodig hebben? Meer dan 50% van de premies voor energiebesparing komt bij de 30% rijkste gezinnen terecht. Dus dan hebben we nog een hele weg af te leggen. ”

“Wat later kwam er dan een man op bezoek bij het loket en die kreeg dan onmiddellijk het energieadvies. Wat me daar dan heel hard van is bijgebleven is dat hij al een keertje was langs geweest. Hij had een paar jaar geleden al een aantal voorgestelde maatregelen gekregen en nu had hij begeleiding in volgende stappen in de renovatie van zijn woning. Toen wou hij zijn dak nog niet isoleren, maar nu wel. Stap voor stap dus. Toch is het voor de samenleving beter om maximaal in één keer ingrijpend te renoveren en niet stap voor stap. Dat is minder verspilling van middelen, zowel van de mensen van het energieloket als de aannemers, maar daar komen we vandaag dus niet aan toe.

“Als het dan toch stap per stap wordt aangevat, heeft het energieloket een belangrijke rol om er voor te zorgen dat de maatregelen in de juiste volgorde genomen worden. Dat betekent niet eerst zonnepanelen en dan enkele jaren later pas het dak isoleren. Dat is een typisch voorbeeld van inefficiënt renoveren met onnodige kosten.”

“Daarna heb ik een plaatsbezoek gedaan met renovatiecoaches Lien en Robin in Willebroek. Een eerste bezoek bij mensen thuis om te zien welk advies de renovatiecoaches konden geven. Daar zie je ook verschillende stapjes: een hele vragenlijst doorlopen over wat zou kunnen aangepakt worden maar ook hoeveel budget is er, zelfs met premies en leningen. Het ging in dit geval over een ouder koppel, dan zijn de financiële grenzen snel bereikt. Een energierenovatielening is bij die leeftijd geen evidentie. Dan bots je op die praktische problemen om ervoor te zorgen dat ook die mensen niet uitgesloten worden, want ze willen echt wel vooruit.”

“Die woning had ook echt renovatie nodig, zowel om energie te besparen als voor meer wooncomfort. Het is niet meer van deze tijd om 4 gasflessen per maand te gaan halen om te kunnen koken en warm water te hebben. Je wilt ze dan niet richting een vaste gasaansluiting duwen, maar hier kan je niet anders. Voor hun wooncomfort moeten ze van die gasflessen af, maar de stap naar een warmtepomp kon dit gezien financieel niet aan. Ze hadden daar nog zoveel dringendere maatregelen te nemen voor meer wooncomfort en energiebesparing. Zelfs voor de meest noodzakelijke investeringen hebben ze te weinig middelen en de premies helpen hen onvoldoende vooruit. De laatste stap naar een warmtepomp en dus de switch naar elektriciteit is dan financieel helemaal niet haalbaar. Eigenlijk weten we dat die gasinstallatie er dan de komende 30 jaar staat. Zo creëren we lock-ins door de zwakste gezinnen te weinig te ondersteunen in de energietransitie en renovatiegolf.

Heb je het gevoel dat er een renovatiegolf aan de gang is op dit moment?

“Nee, er zijn vooral meer vragen naar renovatie. Dat is niet hetzelfde. Er wordt meer ingezet op zonnepanelen, er wordt wat meer ingezet op energiebesparing maar de renovatiegolf is nog niet begonnen. Recente cijfers tonen ook aan dat het aantal renovaties waarvoor een vergunning nodig is, terug aan het afkalven is. Is er meer bewustzijn? Ja, dat denk ik wel en daar heeft de energiecrisis ons pijnlijk hard met de neus op de energiefactuur gedrukt. Dat heeft ook veel mensen in gang gezet maar we zijn nog lang niet in de fase van een golf. En we zijn er ook nog niet om iedereen mee te hebben in die golf.”

Dus: het belang van energiehuizen is zeer groot om mensen zo goed en kwaad mogelijk te helpen?

“Absoluut, maar dat ontkent ook niemand. Ook niet op Vlaams niveau. Energiehuizen hebben een belangrijke rol te spelen en zij zullen de drempels voor renovatie bij de mensen weg moeten halen. Nadine zei me dat sinds oktober 2022 het volume werk vervijftienvoudigd is. De energiecrisis heeft daarin zeker een grote rol gespeeld en er zijn ook daadwerkelijk versterkingen geweest voor de energiehuizen. Maar in de klimaatcommissie wijzen experten erop dat de huidige versterking van de energiehuizen ‘peanuts’ is als je het renovatieritme wilt halen. Dan moet het op een veel grotere schaal opgepakt worden. En de complexiteit van een renovatie is zo groot, dat we nog veel meer moeten inzetten op het begeleiden van mensen om de juiste keuzes te maken. En het liefst van al dan de mensen die het het meest nodig hebben. We zullen meer handen en middelen nodig hebben om die renovatiegolf waar te maken en de premies eerlijker moeten verdelen.”