In de Vlaamse dorpen en stadswijken nemen de parochiekerken een belangrijke plaats in. Het zijn niet alleen gebouwen met een bijzondere uitstraling en oriëntatiefunctie. Ze zijn ook getuige van een rijke (culturele) traditie, geloofsbeleving en gemeenschapsvorming. De laatste decennia begeven steeds minder mensen zich naar de kerk. Vele kerkgebouwen staan leeg… En dat is jammer! Daarom wordt samen aan een oplossing gewerkt. Dit gebeurt in eerste plaats door de opmaak en/of actualisatie van de kerkenbeleidsplannen. IGEMO helpt je alvast op weg in dit veranderende landschap met kerktorens.
In handen van lokale besturen en kerkbesturen
In 2021 keurde de Vlaamse regering de Visienota her- en nevenbestemming parochiekerken goed. De Vlaamse ministers Matthias Diependaele (Erfgoed) en Bart Somers (Binnenlands Bestuur) werkten samen met de VVSG en PARCUM een plan uit. Hiermee willen de betrokkenen gemeente- en kerkbesturen ondersteunen in hun zoektocht naar een bestemming voor deze waardevolle gebouwen. De visienota en het bijhorende plan bouwt verder op de bewustwording rond de langetermijnvisie op parochiekerken die sinds een decennia leeft.
Een van de cruciale punten in dit plan is de wetswijziging die ervoor zorgt dat iedere gemeente vanaf 2025 een gevalideerd kerkenbeleidsplan moet hebben. Een kerkenbeleidsplan vormt namelijk de basis voor de zoektocht naar een goede, duurzame invulling . De meeste gemeentes hebben reeds zo een plan, maar deze dient geactualiseerd en in overeenstemming met de nieuwe tendensen gebracht te worden na de volgende lokale verkiezingen. Belangrijk bij de actualisatie is het opkrikken van de kwaliteit, het verbreden van de aandacht naar zowel het kerkgebouw als de omgeving en het betrekken van de gemeenschap in het proces.
Ondersteund op weg
Om de zoektocht naar de nieuwe invullingen te bevorderen, zorgt de Vlaamse regering voor betere ondersteuning voor lokale besturen. Dit gebeurt door de oprichting van het centrale aanspreekpunt Platform Toekomst Parochiekerken. Bij het Platform kunnen lokale besturen en kerkbesturen terecht voor advisering en expertise. Ook de intercommunales waaronder IGEMO werken nauw samen met dit Platform en zijn het parallelle aanspreekpunt voor de lokale besturen in het werkingsgebied. Met de in-house expertise van de IOED IGEMO (onroerend erfgoed) en culturele erfgoedcel Rivier&Land (roerend erfgoed) kunnen de lokale besturen in regio Rivierenland rekenen op een volwaardige ruggensteun in het proces rond de toekomst van parochiekerken.
Daarnaast breidt de Vlaamse regering de toelagen verder uit. Zowel gebouwen van de eredienst als gewezen gebouwen van de eredienst die maximaal 5 jaar onttrokken zijn, kunnen beroep doen op een financiële ondersteuning. Het gaat hier in eerste plaats voor het realiseren van haalbaarheidsstudies, opmetingsplannen, participatietrajecten en werkzaamheden die een kerkgebouw neven- of herbestemmingsklaar maken. Parallel biedt de provincie Antwerpen via Kerk Plus ook mogelijkheden in kader van bestemmingsonderzoeken en aanpassingsinvesteringen.
Om het geheel aan veranderingen, verplichtingen en mogelijkheden samen te vatten, maakte IGEMO het overzichtsdocument ‘Wat en hoe: kerkenbeleidsplan’ op. Vragen over kerkenbeleidsplannen, toekomstplannen of andere bedenkingen? Neem een kijkje op de projectpagina ‘Toekomst kerken’ en contacteer ons.