Toekomst van kerken

Het aantal bezoekers van parochiekerken daalt elk jaar. Meer en meer kerken worden minder of zelfs niet meer gebruikt en de financiële lasten blijven stijgen. Om hieraan een halt toe te roepen, moet toegewerkt worden naar een nieuwe toekomstvisie voor de parochiekerken. IGEMO ondersteunt de lokale besturen bij het uitwerken van deze visie en de realisatie:

• Opmaak of actualisatie kerkenbeleidsplan;
• Opstart en begeleiding participatietrajecten richting een nieuwe invulling;
• Verdere uitbouw ondersteuning lokale besturen (financiële en ruimtelijke haalbaarheidsonderzoek, beheersvorm, projectregie, …) in samenwerking met het nieuwe Platform Toekomst Parochiekerken.

Wanneer een kerk een nieuwe bestemming krijgt, wordt er een onderscheid gemaakt tussen neven- en herbestemming.

• Nevenbestemming: de parochiekerk krijgt een extra bestemming, maar behoudt haar liturgische waarde en gewijde grond;
• Herbestemming: de parochiekerk krijgt, na de nodige functionele aanpassingen, een tweede leven. De kerk wordt ontwijd en wordt een bibliotheek, academie, klimzaal …

De conceptnota “Een toekomst voor de Vlaamse parochiekerk” (2011) van minister Geert Bourgeois, heeft de uitdagingen voor de toekomst van de kerken bij alle gemeenten en steden op de kaart gezet. Het document legde ook de basis voor wat we vandaag het kerkenbeleidsplan noemen. Dit document is de grondslag voor het verdere beheer van de parochiekerken naar de toekomst toe. Dit kerkenbeleidsplan moet je als kerk- of gemeentebestuur ook kunnen voorleggen aan het agentschap OE om in aanmerking te komen voor restauratiesubsidies. Een kerkenbeleidsplan is vanaf 2025 verplicht.

Platform Toekomst Parochiekerken

Het projectbureau “Herbestemming Kerken” heeft van 2016 tot 2021 haalbaarheidsonderzoeken naar neven- of herbestemmingen begeleidt. Dit is een initiatief van de voormalige Vlaamse ministers Bourgeois en Homans, VVSG/Vlinter, Team Vlaams Bouwmeester, PARCUM. IGEMO is structureel en financieel partner van het projectbureau. In onze regio heeft het projectbureau o.a. de Sint-Amanduskerk in Blaasveld (Willebroek), de O.L.V. Sint-Leodegariuskerk in Bornem en de Sint-Katharinakerk in Ruisbroek (Puurs-Sint-Amands) onderzocht.

Vlaanderen werkt aan een vernieuwde visie rond de parochiekerken ‘Visienota: Beleidsmaatregelen voor de her- en nevenbestemming van parochiekerken in Vlaanderen‘ (2021).  Met als resultaat de oprichting van het Platform Toekomst Parochiekerken. Dit platform is een initiatief van PARCUM, VVSG en andere partners waaronder het samenwerkingsverband VLINTER waarvan IGEMO deel uitmaakt. Najaar 2022 zal het Platform operationeel zijn.

Erfgoedcel Rivier&Land

De erfgoedcel is actief in de gemeenten Duffel, Sint-Katelijne-Waver, Bornem, Puurs-Sint-Amands en Willebroek en ondersteunt de kerkfabrieken bij inventarisatie, behoud en beheer, waardering en eventuele herbestemming van de religieuze collectie.